Ang Bagong Alpabetong Filipino 1t501k

ANG BAGONG ALPABETONG FILIPINO

ANG ALPABETONG FILIPINO Bago dumating ang mga mananakop sa Pilipinas ang mga Filipino ay may sariling wika at panulat. Ang larawan sa kanan ay unang panulat ng mga Filipino. BAYBAYIN ang pangalan ng panulat na ito. Ito ay galling sa salitang baybay na ang ibig sabihin ay ”spell” sa English o kaya ay ”bokstavera” sa Swedish. Ayon kay David Direnger , kilalang eksperto sa mga matatandang panulat, ang BAYBAYIN ay maaaring nanggaling sa matandang panulat na Kavi ng Java, Indonesia. Ang isa pang pangalan ng BAYBAYIN ay ALIBATA. Ang katawagang ito ay inimbento ni Dean Paul Versoza ng Pamantasan ng Maynila noong 1914. Ito ay galing sa ALIF, BA at TA, na unang titik ng dialektong Arabo ng Maguindanao. Hindi niya ipinaliwanag kung bakit niya pinili ito.Ito ay walang kaugnayan sa BAYBAYIN.

Ang BAYBAYIN o ALIBATA ay nakasulat sa mga dahon.

Ang panulat na DOCTRINA CRISTIANA ay ang unang aklat na isinulat sa BAYBAYIN o ALIBATA. Ang aklat na ito ay nasa pagtangkilik ng ”Library of Congress” sa Wahington, DC.

ANG 20-LETRANG ORIHINAL NA ABAKADA Aa Bb Kk Dd Ee Gg Hh Ii Ll Mm Nn NG ng Oo Pp Rr Ss Tt Uu Ww Yy

Ito ay ginagamit sa mga karaniwang salitang tinanggap o naasimila na sa bokabularyong o talasalitaan ng wikang pambansa.

ANG BAGONG ALPABETONG FILIPINO Ayon sa Konstitusyon ng 1987, tatawaging Filipino ang pambansang wika ng Pilipinas. Ang wikang Filipino ay salig sa umiial na mga wikain sa Pilipinas. Isang wikang buhay ang Filipino -2-

kaya patuloy na inaasimila sa ating talasalitaan ang mga hiram na salitang naging bahagi na ng ating wika. Ito ang dahilan kung bakit ang bilang at tawag sa mga titik sa ating bagong alpabeto ay binago. Ito ay ginawa upang makaagapay tayo sa mabilis na pag-unlad ng ibang wika sa daigdig. Ang ating bagong alpabetong Filipino ay binubuo ng dalawampu’t walong (28) titik. 1. Ang abakada ay may dalawampung titik na may pagkakasunud-sunod na gay nito: A B C D E F G H I J K L M N Ň NG O P Q R S T U V W X Y Z 2. Ang idinagdag na walong titik ( C, F, J, Ň, Q, V, X, Z ) ay ginagamit para sa mga sumusunod. a. Pantanging pangalan ng tao, hayop, bagay o lunan. Hal. Carlos Volter Josefa Llanes Escoda

Flores de Mayo

El Niňo

Zamboanga

Mercedes Benz

Jimenez Luzo

Blackie

Voyager

b. Mga katutubong salita mula sa mga dialekto ng bansa. Hal. Hadji (lalaking Muslim na nakapaglakbay na sa Mecca) Vinta (sasakyang pandagat ng mga Muslim) masjid (pook-simbahan ng mga Muslim) cañao (katutubong sayaw ng mga Igorot) hacienda villa

jihad c. Mga salitang banyaga na walang katumbas sa Filipino. Hal. Canvas pizza pie jazz

jogging

quorum

scrabble

fastfood

chess

visa

village

Xerox

sandwich

d. Mga salita at simbolong pang-agham at teknikal Hal. carbon dioxide

facsimile

chlorophyll

cassette

calcium

Fe (simbolo ng iron)

video

H2O (simbolo ng tubig)

3. Maliban sa mga nabanggit na tuntunin, ang walong hiram na titik ay maaaring tumbasan ng mga titik sa ating alpabeto gaya ng sumusunod:

-3-

c-k,s

cinco-singko, cirko-sirko

f-p

fiesta-pista, fecha-petsa

j-dy,h,s

janitor-dyanitor, juez-hwes, jabon-sabon

n-ny

pañolito-panyolito, señora-senyora

q-k

maquina-makina, queso-keso

v-b

ventana-bintana, volcan-bulkan

x-ks

examen-eksamen, boxing-boksing

z-s

zapatos-sapatos, zigzag-sigsag

4. Ang pagbabaybay sa Filipino ay patitik at hindi papantig. Samakatuwid, bawat titik ng salita, daglat, o simbolo ay bibigkasin nang isa-isa sa paraang pa-Ingles maliban sa titik na ñ. Ilang Paliwanag ukol sa Titik Ň (enye) Sa dahilang ang titik Ň (enye) ay titik mula sa kastila, wala ni isa mang salitang Tagalog (Filipino) na isinama sa diksyunaryong ito na nagsisimula sa naturang titik. Gayunpaman, may iilang salitang etniko na natagpuan sa Ň (enye) na ginawang pinakakinatawan ng naturang titik. Nagsama rin ng ilang salita na nagtataglay ng titik Ň (enye),bagamat ito ay nasa loob ng salita. Halimbawa: Caňao - panseremonyang sayaw ng mga Igorot Piňa (ananas) - isang uri ng prutas A /ey/

B /bi/

C /si /

K /key/

L /el/

M /em/

R /ar/

S /es/

T /ti/

D /di/

E /i/

N /en/

U /yu/

F /ef/

Ň /enye/

V /vi/

G /dzi/

H /eyts/

NG /endzi/

W /dobol yu/

O /o/

X /eks/

I /ay/

P /pi/

Y /way/

J /dzey/

Q /kyu/

Z /zi/

5. Sa pag-aayos ng mga salita batay sa bagong alpabetong Filipino, lagging tingnan ang unang titik. Kung may mga salitang magkakatulad ang unang titik, tingnan ang ikalawang titik. Kung may mga salitang magkakatulad ang ikalawang titik, tingnan ang ikatlong titik. Ganito ang gawin sa iba pang mga salitang magkakatulad ang titik sa ikaapat o ikalima.